Hiệp định thương mại tự do FTA là gì?

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế sâu rộng, Hiệp định thương mại tự do (FTA) đóng vai trò then chốt giúp các quốc gia và doanh nghiệp mở rộng thị trường, tăng trưởng bền vững. Việt Nam là quốc gia tham gia rất nhiều FTA, từ truyền thống đến thế hệ mới. Vậy FTA là gì? Doanh nghiệp cần làm gì để tận dụng tối đa FTA nhằm tối ưu hóa lợi thế cạnh tranh (KTPC)? Cùng KTPC tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.

fta la gi — Hiệp định thương mại tự do (FTA) là gì?

1. Hiệp định thương mại tự do FTA là gì?

Hiệp định thương mại tự do (FTA – Free Trade Agreement) là một hiệp ước giữa hai hay nhiều quốc gia trong đó các quốc gia thỏa thuận về các nghĩa vụ nhất định tác động đến thương mại hàng hóa và dịch vụ cũng như các biện pháp bảo vệ nhà đầu tư, quyền sở hữu trí tuệ, và các lĩnh vực khác, nhằm xóa bỏ hoặc giảm thuế quan, rào cản thương mại, tạo điều kiện cho hàng hóa, dịch vụ và đầu tư được lưu thông thuận lợi hơn.

Đặc điểm chính của FTA:

Giảm thuế quan đáng kể.
Đơn giản hóa thủ tục thương mại.
Mở rộng quyền tiếp cận thị trường cho doanh nghiệp.
Bao gồm cam kết về: Đầu tư, dịch vụ, quyền sở hữu trí tuệ, lao động và môi trường (FTA thế hệ mới).

2. Phân loại FTA

2.1. Phân loại theo phạm vi địa lý

FTA song phương (Bilateral FTA)

Là hiệp định giữa hai quốc gia.
Mục tiêu: Tăng cường thương mại và đầu tư song phương.
Ví dụ:
- FTA Việt Nam – Nhật Bản.
- FTA Việt Nam – Hàn Quốc.
- FTA Việt Nam – Chile.

FTA đa phương hoặc khu vực (Regional/Multilateral FTA)

Là hiệp định giữa nhiều quốc gia, thường trong cùng một khu vực hoặc nhóm liên kết.
Phạm vi áp dụng rộng hơn, tạo thành mạng lưới thương mại mở.
Ví dụ:
- CPTPP: 11 quốc gia thành viên.
- RCEP: 15 quốc gia châu Á – Thái Bình Dương.
- ASEAN + Các đối tác: ASEAN – Trung Quốc, ASEAN – Hàn Quốc…

2.2. Phân loại theo nội dung và mức độ cam kết

FTA truyền thống

Tập trung vào tự do hóa thương mại hàng hóa.
Chủ yếu giảm hoặc xóa bỏ thuế nhập khẩu, xuất khẩu và rào cản phi thuế quan.
Ít đề cập đến các lĩnh vực ngoài thương mại hàng hóa.

FTA thế hệ mới

Ngoài giảm thuế hàng hóa, còn mở rộng sang:
- Thương mại dịch vụ.
- Đầu tư.
- Thương mại điện tử.
- Bảo hộ sở hữu trí tuệ.
- Lao động, môi trường, phòng chống tham nhũng.
Có tiêu chuẩn cao, yêu cầu về minh bạch và bền vững.

Phân loại theo tính chất liên kết kinh tế

Khu vực thương mại tự do (FTA): Chỉ tập trung vào giảm thuế và rào cản thương mại giữa các nước thành viên.
Liên minh thuế quan (Customs Union): Ngoài giảm thuế nội khối, còn áp dụng chính sách thuế chung với nước ngoài.
Thị trường chung (Common Market): Bao gồm FTA và liên minh thuế quan, tự do hóa luồng di chuyển của hàng hóa, dịch vụ, vốn và lao động.
Liên minh kinh tế (Economic Union): Thêm vào đó là chính sách kinh tế, tiền tệ chung, ví dụ như Khu vực đồng Euro.
Liên minh chính trị (Political Union): Mức độ cao nhất, kết hợp chính sách kinh tế và chính trị.

3. Lợi ích của hiệp định thương mại tự do (FTA)

Các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho Việt Nam và doanh nghiệp, bao gồm mở rộng thị trường, tăng trưởng xuất khẩu các sản phẩm, dịch vụ, thu hút đầu tư, và nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, doanh nghiệp cũng cần chủ động đối mặt với các thách thức như cạnh tranh gia tăng và yêu cầu tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế.

hiep dinh thuong mai tu do fta la gi — Lợi ích khi tham gia FTA

4. Thách thức khi tham gia FTA

Một số thách thức khi Việt Nam tham gia hiệp định thương mại tự do

Cạnh tranh gia tăng:

Doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp nước ngoài, đặc biệt là các doanh nghiệp có quy mô lớn, công nghệ hiện đại.

Yêu cầu tuân thủ tiêu chuẩn:

Các FTA thường có các quy định, tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng sản phẩm, môi trường, lao động, đòi hỏi doanh nghiệp phải đáp ứng để được hưởng ưu đãi.

Nâng cao năng lực:

Doanh nghiệp cần đầu tư nâng cấp công nghệ, quản lý, đào tạo nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu của thị trường và cạnh tranh.

Hội nhập sâu rộng:

Tham gia FTA đòi hỏi doanh nghiệp phải có sự thích ứng nhanh chóng với các thay đổi của thị trường và môi trường kinh doanh.

5. Việt Nam tham gia bao nhiêu FTA

Tính đến năm 2025, Việt Nam đã tham gia 17 hiệp định thương mại tự do, trong đó có nhiều FTA thế hệ mới. Một số FTA tiêu biểu đó là:

CPTPP: 11 quốc gia thành viên, tiêu chuẩn cao.
EVFTA: Việt Nam – Liên minh châu Âu (EU), mở cửa thị trường mạnh mẽ.
RCEP: Hiệp định kinh tế toàn diện khu vực, lớn nhất thế giới.
UKVFTA: Việt Nam – Vương quốc Anh.
FTA với Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN, Chile, EAEU…

6. Doanh nghiệp cần làm gì để tận dụng FTA?

Để tận dụng tối đa lợi ích từ FTA, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nghiên cứu, tìm hiểu kỹ các quy định, tiêu chuẩn của từng FTA, nâng cao năng lực cạnh tranh, đổi mới công nghệ, và xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp.

Phối hợp với các sở, ban, ngành tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh và tiếp tục thực hiện những giải pháp thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp, khu kinh tế, cụm công nghiệp, đặc biệt là đối với đầu tư nước ngoài vào các lĩnh vực, ngành nghề có ưu thế để tận dụng các FTA đẩy mạnh xuất khẩu.

=> Xem thêm: Doanh nghiệp Việt Nam tận dụng FTA như thế nào?

7. Tư vấn xuất nhập khẩu và tận dụng FTA cùng KTPC

KTPC với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn thương mại quốc tế và các FTA, sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam giải quyết những khó khăn này. KTPC cung cấp các dịch vụ tư vấn tận dụng FTA, từ việc đào tạo về các cam kết thuế quan, quy tắc xuất xứ, tiêu chuẩn chất lượng đến việc hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện các thủ tục xuất khẩu hiệu quả. Liên hệ với chúng tôi qua hotline (+84) 928105588 để được hỗ trợ nhanh chóng nhất nhé!

Hiệp định thương mại tự do FTA không chỉ là cơ hội mà còn là áp lực buộc doanh nghiệp phải đổi mới. Nếu biết cách tận dụng đúng đắn, doanh nghiệp có thể tăng mạnh lợi thế cạnh tranh, mở rộng thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm và phát triển bền vững.